سلام- طبیعت را به محله برگردانیم!
اگر نیمنگاهی به کتاب ارزشمند «باغهای تهران» که حاصل تحقیق استاد سید عبدالله انوار است، بیندازیم، به یقین میرسیم در روزگاری نه چندان خیلی دور، این محله باغهای زیادی داشت و فضای محله پر از ترنم موسیقی پرندگان و عطر سبز درخت و گل بود. اهالی محل هنوز «باغ بلوری» را به یاد دارند. قدیمیترها باغ نگارستان و باغ نظامیه و باغهای بسیار دیگر را به یاد دارند. هنوز هم، خانههای با حیاطهای بزرگ در محله وجود دارد. برخی در تملک عمومی و بسیاری در تملک اشخاص. متاسفانه تعدادی از این خانههای بزرگ حیاطدار، متروک افتادهاند و دار و درختشان در آستانه خشکی و پوسیدگی است. محله چنین پیشینهای دارد. سبز و باصفا.
به جبر زمانه و فشار اقتصادی بر زمین، امروز اثری از آن باغها نیست و تنها تکههایی از آنها با تغییر کاربری عمومی، شاید در گوشه بهارستان یا جایی دیگر یافت شود. نه بیشتر. شاید، این روند کاملا طبیعی بوده. تهران صدسال پیش حدود 250 هزار نفر جمعیت داشت. یعنی کمتر از یک چهلم جمعیت رسمی امروز. جالب است وقتی «قریه تهران» نظر شاه طهماسب را جلب کرد، فقط هزار نفر در آن زندگی میکردند. وقتی آقامحمدخان تهران را پایتخت کشور اعلام کرد، کل جمعیت تهران حدود 15 هزار نفر بود. به عبارتی دیگر، از ابتدای پایتختشدن تهران تا به امروز، جمعیت شهر بیش از 700 برابر شدهاست. پس فشار جمعیت و اقتصاد زمین باعث شد که باغها تبدیل به خانه و کوچه شوند و نهرهای آب پوشانده شود و سیستم لولهکشی شهری آب به خانهها بیاید و الی آخر.
تا اینجای کار، موضوع روشن و قابل فهم است. هرچند ممکن بود با استفاده از روشها و برنامههای دیگر، احتمالا، تهرانِ بهتر و قابلِ زیستتری میداشتیم. خدا داند. اما آنچه که امروز و همیشه مطرح است، این است که چه کنیم تا رابطه ما با طبیعت قطع نشود. یکی از بزرگان معماری میگوید «خانهای که در آن نشود چهارفصل سال را تجربه کرد، خانه نیست، زندان است!». درست. چه باید کرد؟ حالا ما ماندهایم و این کوچهها و خیابانها با این خانهها. چه کنیم؟
شاید بد نباشد یکبار دیگر با دیدی تازه به کوچه و محلهمان نگاه کنیم. نگاهی خلاقانه و مبتکر. بیندیشیم و راهی پیدا کنیم این کوچهها از خشکی و سترونی بیرون آید. نفس طبیعت، هرچند نازک و ضعیف، حس شود. عطری از طبیعت، هرچند دور و لطیف، حس شود. چه کنیم که وقتی در کوچه راه میرویم، احساس بیگانگی نکنیم. احساس خشکی و خست محیط نکنیم. هر کدام از ما، تک تک، چه کاری میتوانیم انجام دهیم تا طبیعت به محله بازگردد؟