سلام-زندگی در کنارِ هم
برخلاف آن‌چه که برخی‌ها می‌گویند، ما ایرانی‌ها تک‌رو، فردگرا یا جمع‌گریز نیستیم. تاریخ و شواهد معماری نشان می‌دهند ایرانیان در طول صدها و هزارها سال، زندگی جمعی و منافع عمومی را تجربه کرده‌اند و امروز نیز چنین اند. متاسفانه، امروز، کسانی هستند که ما ایرانی‌ها را انسان‌های خودخواه، فردگرا و ضداجتماع معرفی می‌کنند و از مثال‌ها و شواهد نخ‌نما برای ادعای خود بهره می‌برند. می‌گویند چرا ایرانی‌ها در مسابقات ورزشی انفرادی مثل کشتی و کاراته صاحب عنوان‌های جهانی هستند ولی در ورزش‌های گروهی مثل فوتبال، بسکتبال و امثال آن هیچ عنوان جهانی ندارند؟
ما به آن‌چه که در تاریخ و زندگی مستمر ایرانی‌ها اتفاق افتاده و تجلی آن را در معماری می‌بینیم، استناد می‌کنیم. حتما تمام نیکان سال‌خورده تجربه کرده‌اند و جوانان نیز می‌دانند تا همین چند دهه پیش، آب آشامیدنی مردم شهر و آبادی از طریق آب‌انبارهای عمومی شهر تامین می‌شد. برای یک آب‌انبار باید کسی زمین اهدا یا وقف کند، کسانی دیگر باید حق‌آبه برای آن اهدا یا وقف کنند. کسانی باید آن را بسازند، کسانی باید مسیر ورود آب را بسازند. کسانی باید آن را نگه‌دارند و سالانه آن را لایروبی و گندزدایی کنند. تازه بعد از همه این‌ها، تمام اهالی شهر و آبادی، بدون هیچ تبعیضی از آب آن استفاده می‌کنند. مردم در استفاده از آب آب‌انبار چنان منضبط و با فرهنگ بالا بودند که هرگز در هیچ سند ادبی یا حقوقی نشان و حرفی از اختلاف مردم با موضوع آب‌انبار نیست. صدها و هزارها سال مردم ایران به‌صورت مشترک آب‌انبار ساخته‌اند و از آن به صلح و صفا استفاده کرده‌اند، بی‌آن‌که دعوا و اختلافی باهم پیدا کنند. آیا هم‌نوایی و همکاری اجتماعی بالاتر از این سراغ داریم؟
جالب آن‌که قناتی که آب آب‌انبار را تامین می‌کرد نیز نشانه و شاهد مهم دیگر زندگی جمعی و تفکر مشارکتی ایرانیان است. تصورش برای بسیاری، شاید غیرممکن باشد که بسیاری از مردم اجازه می‌دادند در زمین آن‌ها میل‌ها (چاه‌ها)یی حفر شود و مزد چاه‌کن‌ها و خورد و خوراک آن‌ها را تامین می‌کردند تا صدها و هزارها متر آن‌طرف‌تر مردم پایین‌دست قنات از آب آن بهره ببرند، بی‌آن‌که سود و بهره‌ای برای صاحبان زمین‌هایی داشته‌باشد که در آن‌ها میل کنده‌اند. مهم‌تر از آن، این‌که این آب در طول صدها سال به‌روشی کاملا مردمی و دوستانه بین مردم تقسیم می‌شده و هرگز دعوایی بر سر یک جرعه آن هم گزارش نشده‌است. آیا این مردم را می‌توان فردگرا تلقی کرد؟ آیا این شواهد گویای زندگی جمعی و تفکر و عمل مشارکتی مردم فرهیخته ایران نیست؟